Hoe kun je stoppen met piekeren? Je leest het hier!

Piekeren. Het put je uit. Ik hoor het van mijn klanten en weet uit eigen ervaring. Ik zat altijd in mijn hoofd. Het constante malen over wat er mis zou kunnen gaan, wat anderen van me zouden denken, en wat ik anders had kunnen doen kostte me zoveel energie. Gelukkig heb ik manieren ontdekt die mij en veel van mijn klanten helpen om te stoppen met piekeren en beter te worden in loslaten. In deze blog deel ik 7 tips om te stoppen met piekeren.

Wat is piekeren?

Laten we eens stilstaan bij het verschil tussen piekeren en gewoon nadenken, wat natuurlijk nuttig is. Piekeren is het voortdurend en zorgelijk denken zonder naar een oplossing toe te werken. Je blijft vastzitten in cirkels van gedachten, zonder vooruit te komen. Tijdens het piekeren stel je jezelf vragen die je inactief maken; ze zijn niet gericht op het vinden van een oplossing of het nemen van actie.

Hier zijn enkele voorbeelden van piekervragen:

- "Waarom lukt het me niet?"

- "Wat als mijn partner ziek wordt?"

- "Wat als ik niet genoeg taart heb voor het feestje?"

- "Wat zullen anderen van mij denken?"

- "Wat als ik nooit meer beter word?"

Deze vragen leiden tot een gevoel van hulpeloosheid en verlammen je mogelijkheid om actie te ondernemen.

Aan de andere kant, als je nadenkt over een probleem en een oplossing wilt vinden, stel je hele andere vragen, zoals:

- "Hoe kan ik de relatie met de ander versterken?"

- "Wat kan ik doen om mijn ziekte te aanvaarden?"

- "Hoe zorg ik ervoor dat ik genoeg taart heb?"

- "Hoe kan ik me minder druk maken over wat anderen van me denken?"

Deze vragen zijn gericht op actie en wat je kunt doen om de situatie te veranderen.

Piekeren kan zich in verschillende vormen voordoen:

1. Piekeren over het verleden: Bijvoorbeeld, voortdurend terugdenken aan een situatie die zich al heeft afgespeeld en je afvragen wat je anders had kunnen doen.

2. Piekeren over het heden: Bijvoorbeeld, je zorgen maken over situaties die momenteel spelen, zoals een examen dat je moet halen, een lastig gesprek dat je moet voeren, of je ziekte.

3. Piekeren over de toekomst: Bijvoorbeeld, angstig zijn over mogelijke toekomstige situaties, zoals het verlies van je partner of iets dat je kind zou kunnen overkomen.

4. Piekeren over jezelf: Bijvoorbeeld, onzeker zijn en jezelf afvragen of je wel leuk genoeg bent, of je er niet stom uitziet, of je wel genoeg hobby's hebt, enzovoort.

5. Piekeren over anderen: Bijvoorbeeld, je zorgen maken over anderen en je afvragen of het wel goed met hen gaat, of wat er zou kunnen gebeuren onderweg.

Waarom is stoppen met piekeren zo belangrijk?

Als je ook weleens last hebt van piekergedachtes dan weet je hoe veel energie dat kost. Deze negatief geladen gedachten kunnen je somber maken, je stemming omlaag halen en je 's nachts uit je slaap houden.

Je gedachten houden je gevangen in je hoofd en voorkomen dat je in het moment kunt genieten. Het piekeren zorgt ervoor dat je zo gefocust bent op wat er mis zou kunnen gaan of wat er is gebeurd, dat je niet echt aanwezig bent in het nu.

Wat er eigenlijk gebeurt als je piekert is dat je een stress reactie opwekt in je lichaam. Je lichaam maakt namelijk geen onderscheid of iets écht gebeurt of dat iets in je hoofd gebeurt. Dus ook als je allerlei doemscenario’s afloopt of blijft hangen in een vervelende situatie, worden stresshormonen aangemaakt. Dit kost heel veel energie en daarnaast creëer je tunnelvisie. Dat is een natuurlijk mechanisme als je stress ervaart, omdat je blik dan gefocust is op het gevaar. Hierdoor wordt je nog verder in de vicieuze piekercirkel getrokken en het maakt dat je nog minder aandacht hebt voor andere, mooie of fijne, dingen om je heen of in je leven. Je hebt dan ook minder aandacht voor je dierbarbaren, omdat je vooral in je hoofd bezig bent met jezelf.

Het is cruciaal om op een andere manier met je gedachten om te leren gaan, omdat piekeren je afsnijdt van je gevoel en intuïtie. Wanneer je je volledig in je hoofd bevindt, ben je niet verbonden met je lichaam, terwijl juist daar het gevoel plaatsvindt. Emoties verwerken en weten wat je blij maakt en energie geeft, gebeurt niet in je hoofd, maar juist door in contact te staan met je lichaam.

Bovendien weerhouden je piekergedachten je ervan om je hart te volgen. Zolang je die kritische stemmetjes in je hoofd te serieus neemt, zal het moeilijk zijn om in actie te komen. Piekeren werkt verlammend en kan ervoor zorgen dat je jezelf niet volledig durft te uiten of je ware zelf te zijn, omdat je voortdurend bezig bent met wat anderen daarvan zullen denken. Dit kan ervoor zorgen dat je als het ware op je tenen door het leven gaat.

Waarom doen we het dan toch, terwijl we zo graag willen stoppen met piekeren?

Piekeren brengt dus een hoop narigheid. Maar ondanks deze nadelen blijft de vraag hangen: waarom doen we het dan toch? Hier liggen 3 biologische principes aan ten grondslag.

1. Zoeken naar veiligheid en houvast: Ons brein is geprogrammeerd om voortdurend naar veiligheid te zoeken, aangezien veiligheid essentieel is voor overleving. In vroegere tijden als oermensen was het van levensbelang om alert te zijn op gevaar, zoals het geritsel in de bosjes dat mogelijk werd veroorzaakt door een tijger. Bovendien was het cruciaal om negatieve ervaringen te onthouden, zoals welke besjes giftig waren en tot overlijden leidden bij een stamlid. Hoewel deze mechanismen in onze moderne samenleving minder relevant zijn, zijn ze nog steeds aanwezig in ons brein, als een oud programma dat nog niet is geüpdatet.

Dit heeft directe relevantie voor het piekeren. Piekeren komt voort uit een gevoel van onzekerheid en een behoefte aan houvast. Terugdenken aan het verleden en eindeloos herkauwen van gebeurtenissen kan een poging zijn om grip te krijgen op een situatie en herhaling van negatieve ervaringen te voorkomen. Piekergedachten komen ook vaak in de vorm van "wat als..." over toekomstige situaties, waardoor we ons een gevoel van controle geven over wat er kan gebeuren.

2. Weerstand tegen verandering: Een ander biologisch principe dat betrokken is bij piekeren, is de natuurlijke neiging van ons brein om de huidige situatie in stand te houden. Veranderen is moeilijk voor ons als mensen, dit is een basisprincipe van hoe wij als mens werken. Wanneer we een nieuwe stap willen zetten, zoals het zoeken naar een andere baan, zal ons brein 768 redenen bedenken waarom dat geen goed idee is. "Wat als ik dan niet kan rondkomen?", "Wat zullen anderen wel niet denken?", "Wat als het toch tegenvalt?", "Wat als ik spijt krijgt?", etc. etc. etc. Hier komen dus die 2 principes van het brein samen, je ziet eerder gevaren dan kansen én je brein zal er alles aan doen om de huidige situatie te behouden. Weet dus dat als je een stap buiten je comfortzone wil zetten, je brein van nature zal proberen je te overtuigen om dat niet te doen.

3. Pijnvermijding: Ten slotte zijn we als menselijke wezens geprogrammeerd om pijn te vermijden. Dit is een natuurlijke reactie. We hebben verschillende manieren gevonden om onplezierige gevoelens te ontwijken, omdat we het moeilijk vinden om ze te ervaren. Als reactie op onaangename emoties kunnen we ons toevlucht zoeken tot eten als emotionele troost, of afleiding zoeken op sociale media, of we gaan piekeren. Door te piekeren kunnen we onze aandacht volledig in ons hoofd houden, waardoor we die onaangename gevoelens niet hoeven te voelen. Het is een manier van ons brein om ons af te leiden van de nare emoties die we liever vermijden.

Je gedachten zijn niet het probleem

Het is heel normaal om veel gedachten te hebben; gemiddeld hebben we zo'n 60.000 tot 70.000 gedachten per dag. Het is belangrijk om te beseffen dat we daar geen volledige controle over hebben, en dat hoeft ook helemaal niet. Het zijn namelijk niet de gedachten zelf die het probleem vormen, maar het is wat wij met die gedachten doen wat het verschil maakt.

7 tips om te stoppen met piekeren

Tip 1. WORD JE BEWUST VAN JE GEDACHTEN

De eerste stap om te stoppen met piekeren is bewustwording. Vaak zijn we zo gewend aan onze negatieve gedachten dat we ze nauwelijks opmerken. Leer om alert te zijn wanneer je in een piekergedachte verstrikt raakt. Emoties kunnen je hierbij helpen; ze geven feedback over je gedachten. Als je je down, gefrustreerd, prikkelbaar of verdrietig voelt, vraag jezelf dan af: "Welke gedachten maken dat ik me nu zo voel?" Het helpt om onderscheid te maken tussen feitelijke gebeurtenissen en de gedachten die je daaraan koppelt. Hierdoor kun je anders met je gedachten omgaan.

Tip 2. GA NA OF JE IETS AAN DE SITUATIE KUNT VERANDEREN

Een belangrijke vraag om jezelf te stellen als je piekert is: "Kan ik iets aan de situatie veranderen?" Als het antwoord ja is, verzamel dan moed om actie te ondernemen. Vaak vervallen we in een slachtofferrol en blijven we in onze gedachten hangen zonder naar oplossingen toe te werken. Als het antwoord nee is, accepteer dan de situatie. Aanvaard dat pijn en uitdagingen bij het leven horen. Piekeren over zaken waar je geen controle over hebt, is zonde van je energie. Focus je liever op het omgaan met pijnlijke situaties.

Tip 3. ACCEPTEER DAT PIJN BIJ HET LEVEN HOORT

We creëren vaak ons eigen lijden door ons te verzetten tegen de pijn. Pijnlijke situaties zijn onvermijdelijk, maar lijden is optioneel. We laten onze gedachten vaak de waarheid bepalen, terwijl ze dat niet altijd zijn. Leer om ruimte te geven aan je emoties en er niet voor weg te lopen. Accepteer dat pijn bij het leven hoort, zonder jezelf te blijven verzetten. Piekeren voegt extra lijden toe aan de pijnlijke situatie. Richt je energie liever op het leren omgaan met de pijn.

Tip 4. NEEM JE GEDACHTEN MINDER SERIEUS

Realiseer je dat je gedachten niet de waarheid zijn. Het zijn elektrische impulsen die door je hoofd gaan. We hechten vaak te veel waarde aan onze gedachten, waardoor we ons slecht voelen. Leer om je gedachten minder serieus te nemen en meer afstand te nemen. Zeg bijvoorbeeld: "Ik heb de gedachte dat…" voor je piekergedachte. Geef je verstand een koosnaam, zoals "Pietje Piekeraar," om te zien dat jij niet je gedachten bent. Laat je leven niet leiden door je gedachten, maar neem zelf de regie.

Tip 5: KOM UIT JE HOOFD EN IN JE LIJF

Een effectieve manier om piekergedachten te doorbreken, is door actief met je handen bezig te zijn. Ga sporten, een rondje lopen, iets bakken of koken, tekenen, dansen of stofzuigen. Door uit je hoofd te komen en je te focussen op een fysieke activiteit, geef je je gedachten even rust. Dit helpt je om de vicieuze cirkel van piekeren te doorbreken en meer in het hier en nu te zijn. Bovendien kan creatief bezig zijn of bewegen ook ontspanning en voldoening bieden.

Tip 6: LAS EEN PIEKERKWARTIER IN

Misschien heb je deze al eerder gehoord en dat is niet voor niks, hij is namelijk heel effectief. Zoals de naam al zegt neem je dan een kwartier de tijd om alles op te schrijven wat er door je hoofd gaat. Laat je gedachten de vrije loop en spui alles op papier. Hierdoor creëer je ruimte in je hoofd, vergelijkbaar met een knip-plak functie. Wat in je hoofd zat, staat nu op papier, waardoor je hoofd weer leeg aanvoelt. Dit geeft een gevoel van rust. Als er zaken zijn waar je echt iets mee moet, zet ze dan op je to-do-lijstje zodat je ze niet vergeet. Dit helpt om overzicht te houden en onnodige piekergedachten los te laten.

Tip 7: STEL JEZELF DEZE KRACHTIGE VRAAG

Wanneer je merkt dat je aan het piekeren bent, stel jezelf dan de magische vraag: "Wat is er mis met dit moment?" Het verrassende antwoord zal nagenoeg altijd zijn: "Niks." In het huidige moment is er meestal geen echt probleem. Deze vraag fungeert als een reality check en helpt je om terug te keren naar het hier en nu. Schrijf de vraag bijvoorbeeld op een post-it en hang het ergens in huis op als een herinnering aan jezelf. Op deze manier kun je jezelf eraan blijven herinneren om in het moment te blijven en piekergedachten te laten vervagen.

Je kunt je piekerpatronen echt doorbreken en beter worden in loslaten. Het vraagt oefening, maar je zult zien dat als je dit gaat doen, je leven echt niet meer hetzelfde zal zijn. Het geeft zoveel rust en vrijheid en je gaat je er zoveel blijer door voelen. Dit gun ik iedereen zo. Daarom geef ik iedere maand 2 gratis coachsessies weg. Dit is een plek waar je al je vragen kunt stellen en waarin ik met je mee denk, kijk en voel zodat jij weet wat je volgende stap mag zijn en je weer vol vertrouwen verder kunt. Dit is geen verkapt verkoopgesprek en je zit ook nergens aan vast. Dit is echt een uur lang samen inzoomen op een vraag waar jij mee loopt of iets waar jij mee worstelt. Dit kan zowel in mijn praktijk in Rijen als online, net wat jij fijn vindt. Klik hier als je kans wilt maken op een gratis coachsessie.